Linia Krakowskiego Szybkiego Tramwaju do Górki Narodowej i rozbudowana aleja 29 Listopada od ulicy Woronicza do granicy Krakowa to dwie inwestycje, na które mieszkańcy czekali od dawna. Te dwie największe transportowe zadania na północy już zmieniają na lepsze komunikacyjne przyzwyczajenia krakowian. Pozytywna zmiana, którą niosą za sobą projekty realizowane przez Zarząd Inwestycji Miejskich nie byłaby możliwa bez finansowego wsparcia ze strony Unii Europejskiej.
Nowa linia tramwajowa z rekordowym zainteresowaniem
Jak zmieniła się północ Krakowa dzięki środkom z Unii Europejskiej? – zobacz wideo
Po kilku miesiącach regularnych kursów, widać, że zainteresowanie nową linią tramwajową z Górki Narodowej, przeszło najśmielsze oczekiwania. Przez 3 miesiące z nowego odcinka (od Papierni Prądnickich do Krowodrzy Górki) skorzystało blisko 1,6 mln pasażerów. Zrealizowano prawie 42,5 tys. kursów, a liczba rozkładowych kilometrów na nowym odcinku wyniosła około 178 tys. Do ich obsługi kierowane są łącznie 42 składy tramwajowe w dni powszednie oraz 20 w weekendy. Głównie są to wagony typu Stadler Tango Lajkonik, a także Bombardier NGT 8 oraz Pesa Krakowiak.
Nim jednak pierwsze Krakowiaki, Lajkoniki czy Bombardiery ruszyły po nowym torowisku, zapewniając szybkie połączenie tramwajowe północy miasta z pozostałymi dzielnicami Krakowa upłynęło wiele lat, który potrzebny był na przygotowanie, a następnie realizację tego ważnego zadania. Już wiele lat temu projekt ten wraz z przebiegiem uwzględniony został w dokumentach planistycznych Krakowa. W ślad za tym rozpoczęły się przygotowania do realizacji tego ambitnego projektu. Na zlecenie władz Miasta opracowana została koncepcja całej inwestycji, odbyły się konsultacje z mieszkańcami, a następnie uzyskana została decyzja środowiskowa. Wreszcie udało się zapewnić finansowanie – także unijne, co pozwoliło na rozpisanie przetargu w trybie „zaprojektuj i wybuduj”. W maju 2017 roku podpisano umowę z wykonawcą, konsorcjum firm Intercor i Tor-Krak. Rozpoczęła się praca nad dokumentacją projektową i uzyskaniem decyzji ZRID. W międzyczasie zadanie zostało przekazane do realizacji przez Zarząd Inwestycji Miejskich. Wydana w czerwcu 2020 decyzja uruchomiła proces budowlany, który rozpoczął się z początkiem lipca 2020 roku.
Pierwszy rok poświęcony był głównie przebudowie i budowie nowej infrastruktury podziemnej i naziemnej: pod ziemią znalazła się linia wysokiego napięcia, wybudowany został nowy ciepłociąg, zaopatrujący w ciepło całą północ Krakowa. Przebudowano sieci wodociągową, kanalizacyjną, gazową, elektryczną i teletechniczną. Wszystko po to, by z jednej strony zwiększyć niezawodność infrastruktury komunalnej, a z drugiej – przygotować teren pod budowę linii tramwajowej, przebudowę i budowę nowych ulic, chodników i tras rowerowych. Była to najmniej spektakularna dla mieszkańców część inwestycji.
Pierwsze, widoczne efekty trwającej inwestycji można było zobaczyć już w kolejnym roku. Nad doliną potoku Sudół, którego koryto nieznacznie przesunięto na długości ok. 100 m, stanęły podpory pod estakady – drogową i tramwajową. Rozpoczęto budowę kładki dla pieszych w rejonie Szopkarzy. Wybudowano most nad Białuchą i przepust nad potokiem Bibiczanka. Na Górce Narodowej powstała specjalna konstrukcja betonowa, którą w kolejnych miesiącach poprowadzono tory tramwajowe. Wykonany został wreszcie brakujący fragment ulicy Pachońskiego, pomiędzy Zielińską a Górnickiego.
W kolejnym roku wykonawca zabrał się za przebudowę torowiska między Wybickiego na Fieldorfa Nila oraz budowę nowej pętli na Krowodrzy Górce. Ten zakres udało się przeprowadzić w szybkim tempie, by zminimalizować uciążliwości dla pasażerów. Układ torowy na Krowodrzy Górce został tak przebudowany, że pozwala na poprowadzenie w przyszłości linii tramwajowej na Azory, po południowej stronie ul. Opolskiej.
Również ulica Opolska – najważniejsza arteria na północy Krakowa, pełniąca jeszcze funkcję trasy obwodnicowej – zmieniła się nie do poznania. Na przecięciu z nowym torowiskiem tramwajowym, ulica Opolska została poprowadzona w ok. 100 m tunelu. Konstrukcja powstała w nieco ponad rok. Kierowcy poruszają się dwoma pasami w każdą ze stron na kierunku wschód-zachód. Nad tunelem, na poziomie „0” biegnie nowa linia tramwajowa, a obok układ drogowy o charakterze lokalnym: w centrum rondo, po północnej stronie ul. gen. Sosabowskiego, a po południowej – ul. Ździebły-Danowskiego.
Jednak najważniejszy moment przy realizacji inwestycji tramwajowej do Górki Narodowej to przełom sierpnia i września 2023 roku. 1 września ZIM uzyskał decyzję o pozwoleniu na użytkowanie dla wszystkich elementów inwestycji na odcinku od Krowodrzy Górki do ul. Banacha na Górce Narodowej. Przede wszystkim z linią tramwajową, po której tramwaje już od 4 września rozpoczęły regularne kursy na północ miasta do przystanku Papierni Prądnickich. Równolegle wykonawca realizował roboty wykończeniowe na węźle przesiadkowym Górka Narodowa: pętli końcowej, terminalu autobusowym i parkingu P+R. Ten zakres nie mógł być wykonany wcześniej z uwagi na konieczność przeprowadzenia remediacji zanieczyszczonego terenu i przeprojektowania parkingu. W ramach ostatnich prac kontraktowych, od jesieni tego roku prowadzone były nasadzenia. Dla ponad 3 tys. drzew i ok. 41 tys. krzewów miejsce wygospodarowano w pasie inwestycji. Pozostałe drzewa – 300 sztuk – stanowią zalążek nowego Parku Krakowian, który utworzono w rejonie ul. Węgrzeckiej.
Realizacja tej największej transportowej inwestycji w Krakowie ostatnich lat nie byłaby możliwa bez wsparcia ze środków Unii Europejskiej. Kraków uzyskał dotację w wysokości ok. 184 mln zł ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. Do realizacji zadania dołożył się też polski rząd przekazując na tę inwestycję kwotę 38 mln zł w ramach rządowego Programu wsparcia przygotowań III Igrzysk Europejskich w 2023 r.
Najważniejsze elementy inwestycji:
- 5,5 km podwójnego torowiska (łącznie 11 km torów tramwajowych)
- 23 perony tramwajowe
- 1 zintegrowany węzeł przesiadkowy
- 1 przebudowany węzeł przesiadkowy
- 3 parkingi P+R z 653 miejscami postojowymi wraz z miejscami dla niepełnosprawnych oraz stacjami do ładowania pojazdów elektrycznych
- 1 tunel
- 3 estakady
- 1 kładka dla pieszych
- 1 most
- 1 przepust
- 1 wiadukt kolejowy
- specjalna konstrukcja oporowa, tzw. wanna dla tramwaju na Górce Narodowej
- nowe odcinki ulic: nowa Pachońskiego, gen. Sosabowskiego, Ździebły – Danowskiego
- 6,3 km tras rowerowych
- 3,5 tys. nowych drzew
- 41 tys. nowych krzewów
- dwie linie: nr 18 i nr 50
Korzyści dla mieszkańców
- Możliwość szybkiego dojazdu transportem publicznym do śródmieścia w ok. 20 minut
- umożliwienie dalszej rozbudowy układu tramwajowego do kolejnych rejonów na północy – w ranach zadania powstanie wyprowadzenie torowe od pętli Krowodrza Górka w kierunku osiedla Azory.
- Uspokojenie ruchu samochodowego i poprawa bezpieczeństwa drogowego w rejonie istniejących i nowopowstających osiedli pomiędzy Opolską a granicą miasta
- Rozbudowa sieci dróg rowerowych – poprawa dojazdu do śródmieścia jednośladem.
- zwiększenie niezawodności infrastruktury komunalnej (kanalizacja, wodociąg, ciepłociąg, sieć energetyczna i teletechniczna) w północnej części Krakowa.
Pozytywne efekty zadania:
- poprawa stanu technicznego infrastruktury tramwajowej na terenie miasta;
- zmniejszenie poziomu hałasu ulicznego oraz emisji spalin;
- zwiększenie poziomu bezpieczeństwa ruchu;
- zwiększenie poziomu komfortu podróży pasażerów komunikacji tramwajowej;
- skrócenie czasu podróży;
- uatrakcyjnienie oferty przewozowej;
- zwiększenie liczby pasażerów korzystających z transportu zbiorowego;
- dostosowanie systemu komunikacji zbiorowej do potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych;
- zmniejszenie ilości kolizji i wypadków z udziałem taboru;
- poprawa regularności kursowania środków komunikacji zbiorowej;
- poprawa dostępności komunikacyjnej i zwiększenie atrakcyjności terenów zlokalizowanych w sąsiedztwie omawianej inwestycji;
- poprawienie sprawności funkcjonowania układu transportowo-ulicznego miasta;
- poprawa stanu środowiska naturalnego i zmniejszenie poziomu jego degradacji powodowanej przez pojazdy zmotoryzowane;
- wzrost udziału transportu zbiorowego w przewozach miejskich na terenie miasta.
Wylotówka na Warszawę po nowemu: aleją 29 Listopada w XXI wiek
To druga co do wielkości inwestycja transportowa Miasta na północy Krakowa w ostatnich latach. Podobnie jak budowa linii Krakowskiego Szybkiego Tramwaju do Górki Narodowej, również rozbudowa al. 29 Listopada na odcinku od ul. Woronicza do granicy Krakowa uzyskała unijne wsparcie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 w wysokości ponad 100 mln zł.
Cel inwestycji to poprawa warunków ruchu w północnej części Krakowa. Dzięki poszerzeniu al. 29 Listopada do co najmniej dwóch jezdni po dwa pasy ruchu w każda stronę, przebudowie wiaduktów kolejowych, a także – w perspektywie czasu – połączeniu nowej al. 29 Listopada z planowanymi do realizacji inwestycjami komunikacyjnymi, m.in. budową północnej obwodnicy, linii tramwajowej do Górki Narodowej, ulic Iwaszki oraz Felińskiego, wyjazd z Krakowa w kierunku północnym staje się znacznie łatwiejszy i szybszy.
Nim jednak rozpoczęły się roboty budowlane, Miasto mając zapewnione finansowanie i przygotowaną koncepcję i decyzję środowiskową, ogłosiło przetarg i wybrało wykonawcę zadania. Zwycięzca rywalizacji – konsorcjum firm STRABAG Infrastruktura Południe Sp. z o.o. (Lider), STRABAG Sp. z o.o. (Partner) – rozpoczął od opracowania dokumentacji projektowej i uzyskania decyzji ZRID. Ten proces trwał 3 lata – od 2017 do 2020 roku. Jesienią 2020 roku wykonawca mógł przystąpić do wbicia pierwszej łopaty.
Jak to bywa w przypadku zadań realizowanych w miastach, roboty budowlane rozpoczęły się od … wyburzania. W listopadzie 2020 roku, usunięto jedno z przęseł starego wiaduktu kolejowego na linii nr 8. To jedna z najważniejszych magistrali kolejowych w Krakowie, zapewniająca wyjazd pociągów na północ, m.in. w kierunku Warszawy. Wyburzenia, a następnie budowa nowej konstrukcji nad al. 29 Listopada musiała być więc prowadzona na raty.
Pierwsza faza budowy – ta najmniej spektakularna – poświęcona była także przygotowywaniu terenu do robót zasadniczych. Wykonawca przebudowywał i budował od nowa sieci infrastruktury podziemnej. W tym miejscu warto zaznaczyć, że wylotówka na Warszawę – dzięki rozbudowie – zyskała zupełnie nową sieć odwodnieniową, co znacznie poprawi bezpieczeństwo przeciwpowodziowe północnych rejonów Krakowa.
Po wykonaniu robót przekładkowych i instalacyjnych, wykonawca zajął się budową nowej jezdni oraz budową i przebudową skrzyżowań. Szybko z tym zakresem uporano się na odcinku od granicy Krakowa do ul. Banacha i dalej do Kuźnicy Kołłątajowskiej. Dodatkowa jezdnia pojawiła się też na odcinku początkowym od Woronicza do Dobrego Pasterza, a w dalszej kolejności do Powstańców. „Wąskim gardłem” okazał się odcinek od Powstańców do Kuźnicy Kołłątajowskiej – m.in. z uwagi na trwające roboty przy przebudowie wiaduktów kolejowych, skrzyżowań i kolizją z infrastrukturą podziemną.
Po rozbudowie na odcinku do Woronicza do granicy Krakowa, aleja 29 Listopada to wreszcie arteria wylotowa na miarę XXI wieku. Na odcinku ok. 2,6 km ruch samochodowy poprowadzono dwoma jezdniami po co najmniej dwa pasy ruchu w każdą stronę. W ramach zadania przebudowa i wybudowano łącznie 15 skrzyżowań z następującymi ulicami: Węgrzecką, Witkowicką, Belwederczyków, planowaną ulicą Iwaszki, linią KST III, planowaną Felińskiego, Banacha, ks. Meiera, Kuźnicy Kołłątajowskiej, Siewną, Powstańców, Rybianka, Dobrego Pasterza i Chlebowa, Nad Strugą, Woronicza.
Na realizacji zadania zyskali rowerzyści i pasażerowie komunikacji autobusowej: powstało 5,3 km ścieżek rowerowych i ciągów pieszo-rowerowych, a także 2,8 km buspasów. Rejon nowej alej 29 Listopada zdobi 371 drzew i ponad 17 tys. krzewów. Część z roślin nasadzono na zielonych skwerach w rejonie ul. Chlebowej, ul. Rybianka, ul. Felińskiego.
Najważniejsze elementy zadania:
- przebudowa i rozbudowa al. 29 Listopada i dróg bocznych na odcinku ok. 2,6 km,
- budowa i rozbudowa 15 skrzyżowań,
- przebudowa 2 wiaduktów kolejowych,
- budowa system odwodnienia terenu oraz oczyszczenie i udrożnienie istniejących urządzeń odwadniajacych i odbiorników dla skutecznego odprowadzenia wody z pasa drogowego,
- przebudowa i budowa urządzeń i sieci istniejącej infrastruktury pod i nadziemnej: urządzeń teletechnicznych i energetycznych, kanału technologicznego, sieci wodociągowych, kanalizacji deszczowej i sanitarnej, sieci gazowych, cieplnych i innych w zakresie objętym inwestycją
- budowa 5,3 km ścieżek rowerowych i ciągów pieszo-rowerowych
- budowa 2,8 km buspasów
- nasadzenie 371 drzew i ponad 17 tys. krzewów
Korzyści dla mieszkańców
- Poprawa stanu istniejącego arterii i zapewnienie jej właściwych parametrów technicznych, dzięki czemu zmniejszy się poziom drgań.
- Nowa droga i zastosowane w ramach inwestycji rozwiązania zminimalizuje jej wpływ na otoczenie.
- Poprawa płynności ruchu spowoduje skrócenie czasów podróży, a tym samym przyczyni się do zmniejszenia emisji, m.in. hałasu i spalin.
- Powstanie nowa infrastruktura dla rowerzystów oraz buspasy, które przyczynia się do usprawnienia komunikacji autobusowej na północy Krakowa.
- Dodatkowo modernizacja istniejącej oraz budowa nowej infrastruktury komunalnej – szczególnie kanalizacji deszczowej – przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa przeciwpowodziowego w tej części miasta.
- Nowe zielone skwery w rejonie ulic Chlebowej, Rybianka, Felińskiego.
